व्यावसायिक आणि रूक्ष जाहिरातींनी भरलेल्या महानगरातील काँक्रिटयुक्त रस्त्यांच्या बाजूने चालताना पुढच्या वळणाशी पावलांना सहज शब्द भेटतात.
अ डॉग ऑन वॉक
इज लाईक अ पर्सन इन लव्ह
यू कान्ट टेल देम
इट्स अ सेम ओल्ड वर्ल्ड
जगरहाटीच्या रेट्यात उचलली जाणारी पावले थबकतात आणि बुटांखालचे शब्द त्यांना शांतवतात. काही क्षणांसाठी त्यांच्या मनातील हळवे कोपरे जिवंत होतात आणि आणि त्यांची स्वतःशी पुन्हा भेट होते. ताणलेल्या चेहऱ्यावर स्मित उमटते आणि पावले पुन्हा मार्गक्रमण करतात, पण समाधानाने.
हा अनुभव आता अमेरिकेतील मॅसॅच्युसेट्स राज्यातील केंब्रिज शहराच्या रहिवासी आणि पर्यटकांना येणार आहे. शहराच्या सार्वजनिक बांधकाम खात्यातर्फे रस्त्यांच्या दुरुस्तीचे काम हाती घेतल्यानंतर त्याला कलात्मक जोड देण्याच्या हेतूने करण्यात आलेल्या सूचनांचा हा परिपाक आहे.
सिमेंटच्या ओल्या स्लॅबमध्ये बोट घालून त्यात नक्षी काढण्याच्या बालसुलभ वृत्तीच्या प्रेरणेतून रस्त्यालगच्या काँक्रिट स्लॅब्सवर कवितांच्या ओळी रेखाटण्याची संकल्पना पुढे आली. यातून अमर होणारे काव्य स्थानिक केंब्रिजकरांचेच असेल. त्यासाठी एक स्पर्धा घोषित झाली असून त्यासाठी फक्त स्थानिकांना १२ एप्रिलपर्यंत कविता पाठवता येतील. ठराविक शब्दमर्यादा असलेल्या या कवितास्पर्धेचा निकाल ३० एप्रिलला लागेल. यात कोणाला रोख बक्षीस मिळणार नाही. पण त्यांचे शब्द, त्यांच्या नावासकट अमर होण्याची संधी हीच प्रेरणा पुरेशी आहे, असे आयोजकांचे म्हणणे आहे.
या संकल्पनेच्या जनक 'केंब्रिज आर्ट कौन्सिल'च्या संचालक लिलियान सू यांना ही काव्यसंकल्पना सुचली. मिनेसोटा राज्यातील सेंट पॉल शहरात २००८ सालापासून होणारा असाच उपक्रम त्यांना माहीत होता. सेंट पॉल येथे गेल्या सहा-सात वर्षांत सातशेहून अधिक कविता रस्त्याकाठच्या पायवाटांवरील सिमेंट स्लॅबमधून अमर झाल्या आहेत. केंब्रिजच्या सार्वजनिक बांधकाम खात्यात काम करणाऱ्या एका सहकाऱ्याने नवीन संकल्पनेसाठी लिलियान सू यांच्याकडे विचारणा केली तेव्हा त्यांना सेंट पॉलमध्ये पाहिलेल्या कविता आठवल्या. मुलीला शाळेत सोडताना आणि परत आणताना त्यांना या कविता वाटेत सहज दिसल्या होत्या.
अ लिटल लेस वॉर
अ लिटल मोअर पीस
अ लिटल लेस हंगर
अ लिटल मोअर इट्स
सेंट पॉल इथे स्थानिकांच्या मोजक्या शब्दांत मनाचा ठाव घेणाऱ्या कवितांचा उपयोग केला होता. त्यामुळे इथेही त्यांनी केवळ स्थानिकांच्या कविता शहराच्या इतिहासात कायमच्या कोरण्याचा उपक्रम सुचवला आणि तो तात्काळ मान्यही झाला.
सार्वजनिक ठिकाणी कलाप्रयोग करण्याचे अनेक प्रयत्न होतात. त्यात मुख्य रस्त्यावर चित्र साकारण्यापासून गजबजलेल्या ठिकाणी असलेल्या विविध वस्तू आणि रचनांचा वापर कलेच्या प्रदर्शनासाठी करण्यापर्यंतचे अनेक प्रयोग असतात. कवितांतील सौंदर्यपूर्ण अनुभव सामान्यांना त्यांच्या नित्याच्या चाकोरीतच देण्याचा प्रयोग विशेष लक्ष वेधून घेत आहे. लोकांच्या सहज होणाऱ्या नित्याच्या फेरीतून त्यांच्यात दडलेल्या हळव्या कोपऱ्यांची दारे या शब्दांनी किलकिली होतात. या कवितेतील भावना वैश्विक असतात आणि वर आच्छादलेल्या आकाशाइतक्या निर्मळ आणि बाजूला पसरलेल्या गवतासारख्या साध्या असतात. हा अनुभव केंब्रिजमधल्या सगळ्यांना मिळावा. यासाठी तेथील कला विभाग, मुख्य वाचनालय, सार्वजनिक बांधकाम खाते आणि स्थानिक एकत्र आले आहेत. पहिली कविता शहरात कमुनिटी सेंटरच्या मार्गावर कोरली जाईल आणि नंतर विविध मार्गांवर... या कविता वेगवान जगात पुढे राहण्यासाठी पळणाऱ्यांना काही क्षणांसाठी थबकवून त्याचे आयुष्याशी असलेले नाते सांगत राहील.
अ टुरिस्ट
इन द कॅथेड्रल
ऑफ युवर सायलन्स
आय एम रेव्हरंट
फॉर ऑल द राँग रीझन्स
मोबाइल अॅप डाउनलोड करा आणि राहा अपडेट